Vajinismus genellikle cinsel yasamın başlangıcında ilk cinsel birleşme denendiği andan itibaren ortaya çıkar. Çok daha seyrek olarak jinekolojik muayene veya benzeri deneyimlerden sonra da gelişebilir.

Vajinismus kadının hem kendi kadınlığında eksiklik olduğunu düşünmesine hem de eşine karşı suçluluk hissetmesine neden olur. Erkekte ise karşılaşılan duygular eşe karşı öfke, istenmeme, reddedilme, kırgınlık, ereksiyon güçlüğü bazen de bekaret konusunda şüphe olabilir.

Bir çok yerde vajinanın girişindeki kasların istem dışı kasılarak cinsel birleşmenin acılı veya imkansız olarak algılanmasına vajinismus denildiği görülse de aslında bu çok da doğru değildir. Çünkü vajinismusta başta vajina etrafında olmak üzere tüm vücutta bir kasılma, endişe, korku, tiksinme ve panik hali olur. Hasta, bacaklarını, açılmalarını engelleyecek derecede sıkıca kapatır ve elleriyle eşini iter.

Ayrıca kızlık zarlarının çok kalın olduğunu ya da vajinalarının çok dar olduğunu düşünen bu kadınlar, canlarının çok acıyacağı düşüncesiyle kendilerini koruma ve savunma çabasına girerler. Ancak vajinismus tanısının konması için sıkıntının sürekli ya da tekrarlayıcı biçimde görülmesi gerekir.

Vajinismusun en temel belirtisi "birleşme anı" geldiğinde kişinin panik atak benzeri bir durum yaşamasıdır. Yani eşini iter, kasılır, endişe, kaygı ve korku duyar. Bilinci açıktır ama kontrol bilinç dışının eline geçer. Kişi zamanla duygusal doyumda azalma, utanç duyma, "Bu niye benim başıma geldi?" tarzında suçluluk, kendinden nefret etme, hayal kırıklığı duyma, aile büyüklerinin fark edeceği korkusu "Ne zaman çocuk yapacaksınız?" sorularıyla baş etme sıkıntısı ve giderek meydana gelen cinsel isteksizlik vb. duygu ve düşüncelere kapılır.

Vajinismusun en sık görülen nedenleri arasında geçmişte maruz kalınan cinsel yasaklar ve abartılı ilk gece hikayelerinin bilinç dışında oluşturduğu şemalar yer alır. Sebep bazen cinsel bilgi eksikliği, utanma ve cinsel duygulardaki baskılanma olabilir. Bazen de altta yatan neden özellikle çocukluk dönemindeki travmatik bir yaşantıdır.

Vajinismus tedavisi doğru bilgi ve teknik gerektiren bir süreç olduğu için yapılacak plan tecrübeli ve nitelikli bir cinsel terapist tarafından takip edilmelidir. Cinsel terapi planına uyulduğu ve çift olarak plana sabırla sadık kalındığı müddetçe daha hızlı ve kesin bir iyileşme elde edilecektir.

Vajinismusta cinsel tedavi yüz güldürücüdür.